Chłodzenie wodne: Thermaltake Big Water SE

M E N U

» Nowości

» Archiwum

» Recenzje / Testy

» Board

» Rejestracja

Szukaj @ TwojePC

RECENZJE | Chłodzenie wodne: Thermaltake Big Water SE

Chłodzenie wodne: Thermaltake Big Water SE Autor: SebaSTS \| Data: 24/08/05
Wraz z nadejściem upałów, odczyt z czujnika temperatury procesora w komputerze domowym, stawał się coraz bardziej niepokojący. Pierwszym środkiem zaradczym, było zwiększenie obrotów wiatraka chłodzącego procesor. Jak się okazało - to rozwiązanie krótkotrwałe. Kiedy zasypiam, toleruję szum pompki z napowietrzaniem, który dociera do mnie z akwarium stojącego na regale. Natomiast wyjącego wiatraka w obudowie komputerowej nie, mimo że stoi cztery metry ode mnie. To porównanie nasunęło mi pewne rozwiązanie. Kilka telefonów i miałem to u siebie. Mowa oczywiście o chłodzeniu wodnym. Dzięki uprzejmości firmy Thermaltake mogę przetestować gotowy zestaw Thermaltake Big Water SE 12cm Liquid Cooling System chłodzący procesor wodą. Czy rozwiązanie spełniło swoją rolę ? O tym w niniejszej recenzji. Zapraszam.

Zawartość zestawu

Całość zapakowana w poręczne, estetyczne pudełko.

(kliknij, aby powiększyć)

Elementy zostały zabezpieczone w piance, dużo wygodniejszej niż styropian, który jest kruchy i pełno po nim naelektryzowanych drobinek w mieszkaniu.

(kliknij, aby powiększyć)

Całość elementów, które wysypały się pudełka przedstawia się następująco:

(kliknij, aby powiększyć)

Przyjrzyjmy się teraz poszczególnym elementom zestawu. Thermaltake Big Water SE 12cm Liquid Cooling System składa się z:

- bloku wodnego z niebieską diodą - zasilaną z 3 pinowej wtyczki, o wadze 453g, zbudowanego z miedzi i przezroczystej plexi (akryl) o wymiarach 60x78x23,5mm. Góra z plexi jest przymocowana do miedzianego spodu za pomocą śrub i uszczelniona gumowym kręgiem (uszczelką gumową). Proste i zarazem skuteczne rozwiązanie pozwalające wytwarzać bloki wodne na skalę masową. Jak widać na zdjęciu spód bloku wodnego to nie lustro, polerując go można urwać co najmniej jeden stopień C.

(kliknij, aby powiększyć)

- pompki wodnej z niebieską diodą - zasilanej napięciem 12V z 3 pinowej wtyczki lub z molex, o wadze 170g, wydajności wg producenta 90 litrów na godzinę, przy głośności 18dB, jej wymiary 66x61,5x36mm, a przybliżony czas pracy 50.000 godzin.

(kliknij, aby powiększyć)

- zbiornik wyrównawczy o pojemności 250ml i wadze netto 103g, wg producenta generuje szum o natężeniu 20dB, wymiary 178x139x30mm.

(kliknij, aby powiększyć)

- radiator aluminiowy o wadze 835g i wymiarach 122x35x166mm, na nim zamontowany wiatrak120x120x35mm z regulatorem obrotów (w zakresie 1300-2400RPM) na śledziu. Producent ocenia żywotność wiatraka na 30.000 godzin, generowany hałas przemilczał.

(kliknij, aby powiększyć)

- płyn chłodzący (zawiera glikol etylenowy), świeci w promieniach UV, ma obniżoną temperaturę zamarzania, chroni przed korozją i kawitacją* wszystkie metalowe części zestawu włączając aluminium, może być mieszany z wodą destylowaną, pojemność 0,5l.
*Przy przepływie cieczy kawitacja zachodzi w miejscach znacznego wzrostu prędkości, wpływa szkodliwie na pracę maszyn i urządzeń wodnych, powodując straty energii przepływu, drgania przewodów i niszczenie powierzchni opływowych ciał (korozja kawitacyjna). /źródło Encyklopedia PWN

(kliknij, aby powiększyć)

- 2 węże o łącznej długości 4 metrów i średnicy wewnętrznej 6.4 mm o barwie fluorescencyjno-zielonej do transportu płynu chłodzącego

(kliknij, aby powiększyć)

- śrubki, nakrętki, podkładki, blachy montażowe do platform AMD i Intela, zapinka do socket A.

(kliknij, aby powiększyć)

- instrukcja w języku angielskim

(kliknij, aby powiększyć)

Tyle wyposażenia standardowego. Thermaltake oferuje także możliwość rozbudowy zestawu o np. dodatkowy blok wodny na kartę VGA czy też monitorujący temperaturę cieczy wyświetlacz LCD.

Możliwości upgrade-u zestawu

Montaż "Dużej Wody"

Na wstępie uściślę, że zestaw zamontowałem na dwóch platformach AMD (Athlon 64) i Intela (Pentium 4 Socket 478). Jednak testy i fotorelację z montażu przeprowadziłem na platformie Intela. Przejdźmy do opisu montażu.

Pierwszą rzeczą, jaką należy przemyśleć jest sposób zamocowania chłodnicy. Są dwie możliwości: wewnątrz i na zewnątrz obudowy. W obu przypadkach należy zadbać o to, aby wiatrak wysysał powietrze z obudowy. W skrajnym wypadku może się okazać, że bez modyfikacji (przygięcie blachy chłodnicy, dorobienie dodatkowych otworów w obudowie), w żaden sposób nie można zamontować chłodnicy w/na obudowie. /patrz zdjęcia AMD).

Przykładowy złożony zestaw na platformie AMD 64 (kliknij, aby powiększyć)

W przypadku biorącej udział w testach aluminiowej obudowy, w zamontowaniu wewnątrz pomogło przygięcie blaszki mocującej na chłodnicy. Natomiast na zewnątrz przeszkadzały śruby od wysuwanej kołyski płyty głównej.

Kolejna sprawa to sposób rozmieszczenia i zamontowania pozostałych części niezbędnych do prawidłowego działania zestawu chłodzenia wodnego. Jeśli platforma sprzętowa to nie socket A to, aby zamontować blok wodny musimy wyjąć płytę główną z obudowy. Na jej spodniej części przyklejamy gąbkę, której zadaniem jest zabezpieczenie wystających części płyty głównej, a następnie mocujemy blachę montażową bloku wodnego. Użytkownicy platformy Intela będą mieli dwa razy większą "zabawę" z dokręcaniem śrubek montażowych. Zalecane jest użycie podkładek! Ja użyłem po dwie sztuki na otwór.

Blacha montażowa bloku wodnego od spodu płyty...(kliknij, aby powiększyć)

...oraz od strony gniazda (kliknij, aby powiększyć)

Przygotowana platforma do dalszego montażu (kliknij, aby powiększyć)

Oczywiście przed zamontowaniem bloku wodnego, procesor został posmarowany pastą. W końcowym etapie montażu bloku wodnego przydały się kombinerki. Musi on solidnie przylegać do powierzchni procesora, aby zbyt gruba warstwa pasty termoprzewodzącej nie utrudniała oddawanie ciepła.

Teraz można przejść do przycinania węży na długość. Przy tej czynności należy kierować się zasadą, lepiej uciąć z małym zapasem niż za krótki wąż oraz poprowadzić je tak, aby nigdzie się nie załamywały. Przy ocenianiu długości rurek trafiających do zbiornika wyrównawczego, uwzględniamy to, iż będzie on wysuwany do napełnienia układu, a w przyszłości do uzupełniania poziomu płynu chłodzącego.

Pompa wodna (kliknij, aby powiększyć)

Zbiornik, do którego wlejemy płyn (kliknij, aby powiększyć)

Wlewamy płyn do zbiornika (kliknij, aby powiększyć)

Już prawie wszystko zamontowane... (kliknij, aby powiększyć)

Złożenie Big Water SE w działającą całość nie jest trudne, co najwyżej pracochłonne. Aby zachować prawidłowy obieg cieczy, trzeba podłączyć węże w kolejności od wyjścia z pompy do bloku wodnego, dalej do chłodnicy, z niej do zbiornika i dalej do pompy. Pozostaje już tylko napełnienie układu dołączonym chłodziwem. I tu pierwszy mankament. Otwór wlewowy jest za mały, do tego zakrętka sprawia wrażenie tandetnej.

Mając malutki lejek nie uroniłem ani kropelki płynu chłodzącego. Kolega bez odpowiedniego lejka wlewał ostrożnie płyn około 5 minut. Włączamy pompę na chwilę i zmora powraca, ponieważ zestaw łapczywie wypił całe chłodziwo. Kiedy już będzie pełny, można zabrać się za zmniejszenie generowanego szumu, odpowietrzając cały układ. Takie pęcherzyki powietrza na przykład w bloku wodnym, nie tylko szumią, ale i pogarszają osiągi układu. Chyba nie muszę pisać, jaki hałas potrafi generować powietrze znajdujące się w pompie. Aby pozbyć się tego grzechotania, potrząsamy energicznie pompą, można to robić w takcie jej działania. W nagrodę do naszych uszu docierać będą tylko kojące dźwięki przyrody, takie jak płynąca woda czy ćwierkające ptaszki za oknem. Jeden większy "bąbelek" powietrza usadowił się przy samym bloku wodnym i dopiero po około dobie działania zestawu zszedł.

Złożony zestaw wygląda tak:

Całość zamontowana (kliknij, aby powiększyć)

Widoczny blok wodny (kliknij, aby powiększyć)

Zatoka, widać zaznaczony min. i max. poziom cieczy (kliknij, aby powiększyć)

Jeszcze raz widok czarnej zatoki z płynem (kliknij, aby powiększyć)

W pełnej okazałości (kliknij, aby powiększyć)

Złożony zestaw "na powietrzu" (kliknij, aby powiększyć)

Testy

Testy zostały przeprowadzone na następującej platformie sprzętowej:

Procesor: Intel Pentium 4 3.2 GHz Socket 478 Northwood
Pamięci: GeiL DDR400 2-2-2-5
Płyta główna: AOpen AX4SPE Max II (i865PE)
Karta graficzna: Sapphire X800Pro AGP
Dysk twardy: Samsung 80GB HDD SATA 7200rpm
Obudowa: Antec SLK-3700 BQE
Zasilacz: Antec 350W

Do porównania wydajności chłodzenia posłużył nam cooler Zalmana CNPS700A-Cu. Testy przeprowadzone były w jednakowych temperaturach otoczenia - wynosiła 25-26 °C; obudowa była zamknięta, dodatkowo w obudowie działał jeden przedni cooler (Pabst 12 cm, 950 rpm) wdmuchujący powietrze do obudowy.

Testy przeprowadzone zostały na obydwu platformach ("powietrze" w postaci Zalmana CNPS700A-Cu oraz "wody" - BigWater SE) w trzech wariantach: idle, stres oraz stres + grafika. W przypadku "idle" była to temperatura zmierzona po godzinie działania systemu w bezczynności. W teście "stres" uruchomiony został Prime95 do obciążenia procesora (3 godzinne wygrzewanie). W ostatnim, najbardziej "gorącym" teście "stres + grafika" wykorzystany został Prime95 oraz obciążenie karty graficznej przez test artefaktów w ATI Tray Tools.

Tak wyglądał test "stres + grafika" (kliknij, aby powiększyć)

Mam nadzieje, że wszystko jest jasne w kwestii metodologii testów, więc najwyższa pora na tabelkę z wynikami.

Interpretacja wyników:

Procesor w "idle" przy minimalnych i maksymalnych obrotach wiatraka jest chłodniejszy o 2*C na Zalmanie. Karta graficzna wypada podobnie i nic dziwnego, pewnym odstępstwem jest tu odczyt przy maksymalnych obrotach BigWater, który wyjaśnię później.

W "stresie" sytuacja się odwraca, teraz to zestaw Thermaltake chłodzi lepiej. Sytuacja z karta graficzną jest bardzo podobna.

Przy pełnym obciążeniu systemu ("stres" + "grafika") rozwiązanie oparte o wodę wyraźnie wychodzi na prowadzenie przy min i max obrotach wiatraka.

Największą zaletą chłodzenia wodnego jest to, że szybko i sprawnie odprowadza temperaturę z procesora, nie podgrzewając powietrza w obudowie, a tym samym podzespołów komputera. Widać to dokładnie po analizie temperatur odczytanych z systemu.

Natomiast przy maksymalnych obrotach i sporej głośności wiatraka na chłodnicy, BigWater generuje spory przeciąg we wnętrzu obudowy, co skutkuje niższą temperaturą karty graficznej w "idle" i "stresie".

Po wyłączeniu testów wygrzewania, temperatura procesora wyraźnie dłużej spadała z górnych wartości na chłodzeniu cieczą niż powietrzem.

Jeśli chodzi o poziom głośności pracy zestawu BigWater to przy najniższych obrotach wiatraka w chłodnicy jest on zbliżony do pracy w minimalnych ustawieniach Zalmana CNPS700A-Cu. Tak więc do "totalnej" ciszy zestawu możemy zapomnieć. Dodatkowy niepożądany hałas może wprowadzić pompka wodna, wchodząca w drgania z obudową (należy ją z każdej strony odizolować od ścianek obudowy) oraz ściekająca woda z rurek do zatoki, która przypomina odgłos z akwarium. Subtelnego "plum-plum" nie pozbędziemy się, gdyż w zatoce, poziom maksymalny cieczy chłodzącej jest poniżej rurki, z której ścieka woda do zatoki. Właśnie spływający płyn z góry do zatoki powoduje ten akwarystyczny dźwięk.

Podsumowanie

Walory użytkowe zestawu Thermaltake BigWater SE zostawiłem sobie na podsumowanie. Po pierwsze jest cicho i wydajnie przy wiatraku kręcącym się do 1400 obrotów na minutę. Później jest już gorzej. Generowany hałas jest nie do przyjęcia. Przy minimalnych obrotach śmigieł, oba porównywane zestawy były zbliżone pod względem głośności. Natomiast przy maksymalnych obrotach BigWater był zdecydowanie głośniejszy od Zalmana.

Odcinki rurek wychodzących z pompki czy zbiornika wyrównawczego są zabezpieczone przed nadmiernym zgięciem poprzez osłonkę ze sprężyny. Niestety nie chroni to od skręcania się wzdłuż osi, ponieważ materiał, z którego wykonano te odcinki jest za miękki. Łatwo przeoczyć w tym odcinku powstałe przewężenie.

Produkt Thermaltake wydaje się być niedopracowany w szczegółach. Wydajność zestawu chłodzenia wodnego, można by podnieść stosując bardziej skomplikowany blok wodny, o perforowanym dnie, instalując sprayer itp., a nie zwiększając decybele generowane przez świszczące powietrze.

Sprawę pogarsza mocowanie pompki. Jeśli przykręcimy ją do obudowy (o ile mamy w niej otwory montażowe), to całość może wpaść w rezonans, nawet tak znanej i cenionej firmy jak Antec. Zastosowanie rzepów do montażu pompy jest lepszym rozwiązaniem, ale nie idealnym.

Producent niechętnie widzi możliwość ponownego montażu po zmianie platformy sprzętowej. Przy tej cenie produktu mógłby dołączyć zapasowe podkładki piankowe, więcej rzepów. Zdejmowany panel przedni zbiornika wyrównawczego ułatwiłby przeniesienie chłodzenia wodnego bez rozłączania węży i spuszczania wody. Jeśli chodzi o czas montażu, to rozmontowanie zestawu na platformie AMD i w montowanie go w Intela zajęło dwóm osobom ponad 3 godziny (dbając o wszelkie detale, z nowym spasowaniem rurek, starając się nie spuszczać wody ze zbiornika...).

Czy więc BigWater zasługuje na miano wodnego "killera" ? - Raczej nie. Po przesiadce z dobrego, cichego coolera, nie uzyskamy nic w kwestii zniwelowania hałasu, przeciwnie mogą pojawić się dodatkowe, nieprzyjemne dla ucha dźwięki. Trochę lepiej wypada BigWater przy większym obciążeniu, głośniej nie będzie, ale temperatura niższa niż przy chłodzeniu powietrzem. Dodatkowo do zestawu można dokupić blok wodny na kartę graficzną i zniwelować hałas docierający z wiatraka na grafice. Podnosi to jednak koszt całości, który i tak jest spory (cena około 450 zł). Moim zdaniem produkt zaadresowany jest dla ludzi stawiających pierwsze kroki w temacie chłodzenia wodnego. Stary "wyjadacz" prędzej dobierze poszczególne komponenty oddzielnie, kierując się wydajnością, poziomem hałasu i ceną.